Time follows function
De Type 2 is een bijzonder horloge, dat “slaapt” als de eigenaar het afdoet, en zichzelf weer activeert als het weer om de pols wordt gelegd. In de wereld van de haute horlogerie verrast Ressence met innovatieve functies en een revolutionair productdesign.
Het mechanisme is absoluut uniek voor een mechanisch klokwerk: dit horloge ‘slaapt’ als het wordt neergelegd en wordt weer wakker als de drager het oppakt van zijn nachtkastje. De juiste tijd wordt automatisch ingesteld. Net zo uniek: de wijzers van het horloge bewegen niet. In plaats daarvan beweegt de opmerkelijke wijzerplaat. Dit is de Type 2, van het in Antwerpen, Belgie gevestigde Ressence. Deze fascinerende beweging wordt aangedreven door de kleinste motoren van FAULHABER.
Twaalf jaar geleden stelde Benoît Mintiens zichzelf een bijzondere vraag: hoe zou een mechanisch horloge eruitzien, als het volledig vanaf nul opnieuw werd bedacht en ontwikkeld? Mintiens was productontwerper en was als consultant betrokken bij uiteenlopende ontwerpprocessen: “Ik was een generalist, dus ik werkte aan allerlei projecten – van jachtgeweren tot aan vliegtuigcabines. Heel afwisselend! Maar ik wilde eindelijk weer eens zelf iets ontwikkelen en een product vanaf nul helemaal opnieuw opbouwen.”
De Belg had nog nooit met horloges gewerkt. Toch was de stap naar de horlogerie strategisch goed doordacht. In tegenstelling tot iets groots als een auto, is een horloge een strak omlijnd product. Er is geen groot team nodig om een concept op te stellen en te ontwikkelen. En tegelijkertijd spelen zaken als design en innovatieve technologie een grote rol voor mensen die een horloge uit het topsegment aanschaffen. Dit publiek van connaisseurs was precies de doelgroep die Benoît Mintiens wilde aanspreken.
Prototype in plaats van oldtimer
Mintiens had 30.000 euro gespaard voor een oldtimer, die hij nu echter in zijn ontwerpproject stak. 10.000 euro investeerde hij in een stand op ’s werelds belangrijkste horlogebeurs in het Zwitserse Bazel. Hier presenteerde hij in 2010 de eerste drie prototypes van zijn nieuwe horloge, waarvoor hij alle onderdelen op de computer had ontworpen. Mintiens: “In het begin was het de grootste uitdaging om goede leveranciers te vinden voor de onderdelen, die betaalbaar de nodige precisie konden bieden. Met zulke kleine bestelhoeveelheden is dat niet eenvoudig.”
Hij improviseerde in het begin met componenten die eigenlijk voor andere doeleinden gemaakt waren. Voor de assen gebruikte hij bijvoorbeeld stukjes van naalden, die bijzonder nauwkeurig worden gefabriceerd met een extreem glad oppervlak. De canules van wegwerp injectienaalden dienden als hulzen – door puur toeval pasten die perfect. Voor de ontwikkeling nam Mintiens de inventaris van een nabijgelegen apotheek over. Grijnzend: “Mijn vrouw vertelde me later dat de apotheker haar even terzijde had genomen en bezorgd had verteld dat ik vreemde dingen aan het verzamelen was.”
Hendel in plaats van kroon
Gezien de omstandigheden waren de prototypes nog niet perfect. Maar het innovatieve concept stuitte in Bazel op veel interesse. Mintiens ontving voldoende voorbestellingen om een serieproductie op te zetten. Ook had hij nu het budget om de hooggespecialiseerde leveranciers van de Zwitserse horloge-industrie te betalen voor goede onderdelen.
De basis van zijn succes was – en blijft – een serie unieke eigenschappen, die alleen te vinden zijn in horloges van Ressence. Die onderscheiden zich direct op het eerste gezicht al van de concurrentie: De wijzers bewegen niet, maar de wijzerplaat zelf. Of, om precies te zijn: er zijn meerdere wijzerplaten, voor de verschillende wijzers. De kleine wijzers zijn geïntegreerd in de grotere en draaien om elkaar heen als een planetaire tandwielkast die steeds andere constellaties laat zien. Het is geen gebruikelijke klok en toch is direct herkenbaar dat de kleine en grote ‘wijzers’ de minuten en uren aanduiden.
Ook de kroon ontbreekt – het kleine draaiwieltje aan de zijkant van een normaal horloge, waarmee de klok kan worden gelijkgezet. Een hendel met een scharniertje, onderaan het horloge, neemt deze functie over. Ook het eerste opwinden van de klok wordt uitgevoerd met de mechanische be weging van het gelijkzetten van de klok. Vervolgens zorgt een automatische beweging voor de spanning van de veer – en de nauwkeurigheid.
Tijdsignaal plus motoraandrijving
Een ingebouwde versnellingsmeter laat de Type 2 weten of hij gedragen wordt of neergelegd is. Als het horloge namelijk niet wordt gedragen, wordt de veerenergie gespaard en stopt de beweging. De wijzerplaten pauzeren. Naast de mechanische beweging heeft dit model ook ingebouwde elektronica, de ‘e-Crown’. Deze slaat de tijd op als de klok voor het eerst wordt gelijkgezet, en houdt de tijd bij als het horloge in ruststand is. Sensoren registreren als de drager het horloge weer om de pols legt, en de elektronica laten de veer los. Met twee tikjes op de bezel van het horloge beginnen de wijzerplaten weer te bewegen. Het horloge zet zichzelf automatisch gelijk, zelfs als het maanden niet gedragen is.
Benoît Mintiens: “De e-Crown voegt een nieuwe dimensie toe aan het concept van een mechanisch horloge. De juiste tijd is altijd beschikbaar, en je kunt ook een tweede tijdzone instellen. Ook die wordt dan automatisch gelijkgezet door het horloge.” Hiervoor communiceert de elektronica in het horloge via Bluetooth met een app, die speciaal hiervoor is ontwikkeld. Ondanks dat blijft het horloge onafhankelijk door de automatische beweging: de elektronica grijpt niet in de daadwerkelijke beweging in, maar neemt alleen de instellingen over die in een conventioneel horloge via de kroon worden uitgevoerd.”
De e-Crown is opgebouwd uit 87 componenten. De flexibele printplaat met vier lagen is slechts een kwart millimeter dik. Alle onderdelen zijn zo klein mogelijk gehouden en geoptimaliseerd voor minimaal energieverbruik.
Het resultaat: slechts 1,8 joule energie per dag is al voldoende voor het horloge. De elektronica controleert minimaal één keer per dag de wijzerplaatposities en corrigeert ze indien nodig. Deze aanpassing verloopt automatisch, net als wanneer iemand het horloge om- of afdoet of schakelt tussen tijdzones.
Kracht in het klein
Als het horloge zichzelf gelijkzet, draaien de kleine en grote wijzerplaten naar de bijbehorende posities. Het vermogen voor de mechanische beweging die wordt aangestuurd door e-Crown, wordt geleverd door de kleinste motorserie van FAULHABER, de 0308…B borstelloze DC-servomotor in combinatie met de 03A planetaire micro-tandwielkast. Deze aandrijving heeft een diameter van slechts drie milli meter, zodat hij klein genoeg is voor de extreem krappe installatieruimte binnenin het horloge. Niet alleen de ruimte is echter beperkt, ook de voeding is mimimaal. Hiervoor heeft het horloge zes micro li-ion-batterijen, die worden opgeladen door zonnecellen. Ook die zijn klein, en leveren slechts 1,2 volt. Hein Vos, sales engineer van FAULHABER Benelux, legt de uitdaging uit: “1,2 volt is niet genoeg om de intrinsieke traagheid en wrijving van het systeem te overwinnen. Daarom hebben we verschillende aanpassingen doorgevoerd in de tandwielkast, waaronder een aangepaste as, een gewijzigde overbrenging en speciaal smeermiddel.”
Benoît Mintiens vertelt hoe hij in contact kwam met FAULHABER: door een aanbeveling van een andere leverancier. Er waren wellicht ook andere opties geweest die klein genoeg waren voor zijn horloge. Na wat meer onderzoek was de keuze voor Mintiens echter duidelijk: “Een mechanisch horloge moet tientallen jaren probleemloos werken. Bij de Type 2 geldt dit natuurlijk ook voor de e-Crown. De technologie van FAULHABER garandeert een aandrijving met de hoge kwaliteit en betrouwbaarheid die ik nodig heb.”
